Φίλοι μου, γειά σας,
Vedi Napoli e
poi muori
(Δες
τη Νάπολη και μετά πέθανε),
λένε
οι Ιταλοί και δεν έχουν άδικο…
Ερωτευμένοι
με τη Νάπολη μα και με τα υπέροχα τραγούδια της, με τα οποία θα περάσει η ώρα
μας απόψε….
Το
Ναπολιτάνικο τραγούδι είναι ένας γενικότερος όρος για μια παραδοσιακή φόρμα
μουσικής που τραγουδιέται στη Ναπολιτάνικη διάλεκτο, κυρίως από αντρική φωνή,
αν και υπηρετήθηκε εξίσου επιτυχημένα και από γυναικείες φωνές. Εκφράζει, ή το
παράπονο του εραστή ή γίνεται σερενάτα (νυκτωδία) που έλεγαν οι παλιότεροι.
Έγινε
θεσμός το 1830 χάρη σ’ έναν ετήσιο διαγωνισμό γραφής τραγουδιού για το φεστιβάλ
Piedigrotta,
αφιερωμένο στη Madonna
της, μια γνωστή εκκλησία στα περίχωρα της Νάπολη. Ο διαγωνισμός εγκαταλείφθηκε
το 1950.
Ο νικητής του 1ου φεστιβάλ ήταν το:
Ti
voglio
bene
assaie,
που γράφτηκε από τον Gaetano
Donizetti.
Τα
βασικά όργανα των ναπολιτάνικων τραγουδιών είναι μαντολίνο, κιθάρα, ένα είδος
μοντέρνου μπάσσου και ένα άλλο όργανο παρόμοιο με ταμπουρέλο .
Ti voglio bene assaie…λοιπόν…με τον Sergio Bruni
*****************************
Πολλά
από τα ναπολιτάνικα τραγούδια έγιναν παγκοσμίως γνωστά και από τους
μετανάστες από την Νάπολη αλλά και την Κ. Ιταλία ανάμεσα στα 1880 και
1920. Ο Enrico
Caruso
τα ταξίδεψε μέχρι και στην Metropolitan
Opera
της Ν. Υόρκης.
Δεν
είναι διόλου τυχαίο, ότι αργότερα μεγάλοι τενόροι, όπως ο Placido Domingo, Luciano Pavarotti και άλλοι, τραγούδησαν
ναπολιτάνικα τραγούδια.
Οι
πλέον αντιπροσωπευτικοί ερμηνευτές υπήρξαν οι: Roberto Murolo (και συνθέτης), Sergio Bruni, Renato Carosone και Mario Maglione.
Malafemmena
Ακούστηκε στην ταινία: Totò, Peppino e la malafemmina από τον Teddy Reno.
Είναι ένα τραγούδι, που γράφτηκε από τον Ναπολιτάνο ηθοποιό Toto το 1951, που το αφιέρωσε στην γυναίκα του Diana, μετά το χωρισμό τους.
*****************************
Γράφτηκε
από τον Peppino Turco και τον Luigi Denza το 1880. Συνετέθη εις ανάμνηση του 1ου
τελεφερίκ στον Βεζούβιο και το οποίο καταστράφηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου
το 1944.
Το
1886 ο γερμανός συνθέτης Richard Strauss ακούει το τραγούδι σε μια του
περιοδεία στην Ιταλία. Νομίζοντας ότι είναι ένα παραδοσιακό ναπολιτάνικο τραγούδι,
το ενσωμάτωσε στο έργο του Aus Italien.
Ο δημιουργός Luigi Denza αποζημιώθηκε ύστερα από δικαστικό αγώνα με ένα διόλου
ευκαταφρόνητο ποσό.
Ένας
άλλος συνθέτης, που και εκείνος θεώρησε το τραγούδι παραδοσιακό, ήταν ο Ρώσος Nikolay
Rimsky-Korsakov, που το χρησιμοποίησε το 1907 στο έργο του:
Neapolitanskaya
pesenka (Neapolitan Song)
Πρόκειται για το γνωστό: Funiculi
Funicula που το ακούμε από τον Alessandro
Safina σε συναυλιακό χώρο.
 |
*****************************
Mια γυναικεία φωνή τώρα, φίλοι μου,
Anna Melato και Amara Me
μια
μουσική.... ένα τραγούδι.... μια ιστορία...
Το τραγούδι αυτό αναφέρεται ότι γράφτηκε από άγνωστο στιχουργό στην περιοχή Αbruzzo, της Ιταλίας τον 17ο αιώνα και πρόκειται για το μοιρολόι μιας χήρας που έχασε τον άνδρα της στη θάλασσα.
Οι στίχοι είναι γραμμένοι σε μία τοπική διάλεκτο που μιλούσαν τότε στην περιοχή, κάτι ανάμεσα σε Ναπολιτάνικα και Γενοβέζικα. Το
1973 ο Νino Rota συνθέτει την μουσική της ταινίας με τίτλο "Film d'Amore e d'Anarchia" ("Ταινία του έρωτα και της αναρχίας") και ντύνει τους πρωτότυπους στίχους . Σε κάποια σκηνή του έργου η ηθοποιός Mariangela Melato με μία κιθάρα αρχίζει να ερμηνεύει με μοναδική λιτότητα το Amara me.
*****************************
Έχει ακουστεί σε άπειρες ταινίες και σειρές, όπως στον «Ταλαντούχο κ. Ρίπλεϊ».
Το τραγούδι πρωτοηχογραφήθηκε από το αυστραλιανό ιταλόφωνο συγκρότημα «Yolanda Be Cool» το 1956.
Το συνθέτει το 1956 ο Renato Carosone και συνδυάζει swing και jazz. Το τραγούδι είναι ουσιαστικά, μια διακωμώδηση της δίψας των Ιταλών προσφύγων για το Αμερικάνικο Όνειρο.
Θέλεις να κάνεις τον Αμερικάνο
Tu Vuò Fa' L'Americano
Παρόλους τους ιδιωματισμούς ο Σπύρος Γκάλτσας επιχειρεί τη μετάφραση προκειμένου να κατανοηθούν οι στίχοι και το νόημα του τραγουδιού.
Πάντα μιλάς σαν να τα ξέρεις όλα
Σαν να κρατάς του κόσμου τα κλειδιά
Σ' ότι και να σου λέμε λες ξεκόλλα
θέλεις να κάνεις τον Αμερικάνο
χορεύεις ροκ,εν,ρολ
παίξεις μπάσκετ
μα έχεις λεφτά
ποιος στα δίνει;
η τσαντούλα της μαμάς
Όλο τρέχεις πάνω σε μια ρόδα
Και νομίζεις ότι προχωράς
Είναι ο κόσμος σου ουίσκι σόδα
Και οι ιδέες σου της συμφοράς
Αυτά τα ευτράπελα περιγράφει το τραγούδι των ταλαντούχων δημιουργών, που χρησιμοποιούν την τέχνη τους για να περιγράψουν τον σύγχρονο ανδράποδα που απ’ ότι φαίνεται δεν είναι μόνο σημερινός!
 |
*****************************
Κλασσικό ναπολιτάνικο τραγούδι σε απόδοση του Franco Corelli…
Catari, Catari ή όπως αλλοίως
*****************************
“Torna a Surriento”
Γράφτηκε το 1902 από τον Ernesto De Curtis. Αγαπήθηκε και τραγουδήθηκε από πολλούς καλλιτέχνες, ανάμεσά τους, οι Frank Sinatra, Elvis Presley, Dean Martin, José Carreras και άλλοι….
Το ακούμε από το σαξόφωνο του E.De Curtis
*****************************
Η πασίγνωστη: Tiritomba
Το τραγούδησε ο αδικοχαμένος Joseph Schmidt στην ταινία "Ανοιξιάτικα Λουλούδια".
Να σας πληροφορήσω πως Τιριτομπα ονομάζεται μια συνοικία της Νάπολη και δεν είμαι σίγουρη αν το συγκεκριμένο όνομα χρησιμοποιείται και ως γυναικείο.
 |
*****************************
1899
Maria Marì με τον
Roberto Murolo
*****************************
MARUZZELLA
Κλασσικό ναπολιτάνικο τραγούδι του 1950 σύνθεση του Renato Carosone.
*****************************
Roberto Murolo - Na sera 'e maggio
Ένα βράδυ του Μάη
Όταν έρχεσαι στο ραντεβού
κοιτάζεις την θάλασσα,
κοιτάζεις τις φυλλωσιές,
αν σου μιλώ δεν απαντάς,
είσαι αφηρημένη ποιός ξέρει για ποιόν.
Σ' έχω μέσα στη καρδιά,
είμαι πάντα ερωτευμένος
μα εσύ, αντίθετα, σκέπτεσαι κάποιον άλλον
και με ξεχνάς…
Όταν λένε: «Ναι!»
θυμήσου το…
Δεν πρέπει να κάνουν να πεθαίνει
μια ερωτευμένη καρδιά…
Μου είπες: «Ναι!»
ένα βράδυ του Μάη…
Και τώρα έχεις το κουράγιο
να μ' αφήσεις;!
Αυτά τα μάτια σου δεν είναι ειλικρινή
όπως όταν με συνάντησες,
όπως όταν μου είπες:
«Αγαπώ μόνο εσένα…»
Και τρέμοντας μου ορκίστηκες,
με ένα χέρι πάνω στην καρδιά:
«Δεν ξεχνιέται η πρώτη αγάπη!…»
*****************************
Tο τραγούδησαν και δικοί μας …Μάριος Φραγκούλης, Νταλάρας, …Εμείς το ακούμε από τον θαυμάσιοClaudio Villa σε ζωντανή ηχογράφηση…
Ποιό άλλο;
Luna rossa
*****************************
Τραγούδι του 1950
Ο Benjamino Gigli τραγουδάει το :
*****************************
"Santa Lucia" με τον Enrico Caruso
Στην αρχή τραγουδήθηκε σαν βαρκαρόλα (λεμβωδία) το 1849.
Oι στίχοι μιλούν για τη γραφική προκυμαία στην περιοχή Borgo Santa Lucia, στον κόλπο της Νάπολη, κατά την πρόσκληση του κυβερνήτη να γυρίσει το πλοίο του, για να απολαύσει καλύτερα τη δροσερή βραδιά.
 |
*****************************
Massimo Ranieri
O surdato nnamurato
Ο ερωτευμένος στρατιώτης
Το τραγούδι περιγράφει τη λύπη ενός στρατιώτη που πολεμάει στο μέτωπο κατά τη διάρκεια του Α! παγκοσμίου πολέμου.
 |
*****************************
Giuseppe Di Stefano –
Canta Pe´me
Τραγούδα για μένα
*****************************
Τι πιο ερωτικό και αγαπησιάρικο από το να πεις στον άνθρωπό σου:
Ο ήλιος μου βρίσκεται στο πρόσωπο σου;
---- ----- -------
Τι ωραίο πράγμα που είναι η ηλιόλουστη μέρα
ο καθαρός αέρας μετά απ’ την καταιγίδα
από τον φρέσκο αέρα ήδη αρχίζει η γιορτή
.
Μα ένας άλλος ωραιότερος ήλιος δεν υπάρχει
o ήλιος μου είναι το μέτωπό σου!
Τραγούδι του 1898
Στίχοι: Giovanni Capurro.
Μουσική: Eduardo di Capua.
Λέγεται ότι ο ντι Κάπουα κατά την διάρκεια μιας τουρνέ του στην Ρωσία άκουσε κάποιον πλανόδιο Πέρση που πουλούσε χαλιά να τραγουδάει. Εκείνη τη στιγμή ο βαρύς ουρανός άνοιξε και έλαμψε ο ήλιος μέσα από τα μαύρα σύννεφα. Ο ντι Κάπουα συνδύασε την μελωδία με ένα ποίημα του Ναπολιτάνου στιχουργού Τζιοβάννι Καπούρρο και έτσι δημιουργήθηκε το τραγούδι.
Υπήρξε τέτοια η επιτυχία αυτού του τραγουδιού που το 1920 στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Άντβερπ παίχτηκε το O Sole Mio όταν δεν μπορούσε να παιχτεί για τεχνικούς λόγους ο Ιταλικός Εθνικός Υμνος.
Enrico Caruso
"O Sole Mio"
Κ
Α Λ Η σας Ν Υ Χ ΤΑ
