Οι παράλληλες ζωές των τραγουδιών

Φίλοι μου, καλησπέρα σας,

Με τις ζωές, τις παράλληλες ζωές των τραγουδιών θ’ ασχοληθεί η αποψινή εκπομπή. Τραγούδια που τ’ αγαπήσαμε τη μια φορά εκτελεσμένα από Έλληνες ερμηνευτές αλλά και από ξένους το ίδιο….

.                                                                       .

Πρωτότυπος τίτλος: "Αko Ιma Βoga"

Μουσική: Goran Bregovic  

  

  Είναι ένα από τα κλασικά κομμάτια του ροκ συγκροτήματος Bijelo Dugme, 

που δημιουργήθηκε από τον Βregovic την δεκαετία του '70 στην πάλαι ποτέ Γιουγκοσλαβία.

 Ο σερβοβόσνιος σύνθετης, με την έντονη παράλληλη παρουσία σε πολλές χώρες, δημιουργεί ένα εξαιρετικό ροκ συγκρότημα θρύλο, το οποίο αγαπήθηκε αφάνταστα στη χώρα του. 

Το τραγούδι συμπεριλαμβάνεται για πρώτη φορά στο δίσκο "Ciribiribela" του 1988.

Στους σέρβικους στίχους το τραγούδι είναι ένα κομμάτι "κατάρας". 

Ο κύριος στίχος του ρεφρέν λέει, "ako ima Boga u paklu gorit ces", 

δηλαδή "αν υπάρχει θεός στην κόλαση θα καείς".

--------------------------------------

Ελληνικός τίτλος: "Θεός Αν Είναι"

  

   Στην Ελλάδα οι στίχοι γραφτήκαν από την Νικολακοπούλου το 1990 σε συνεργασία της με τον συνθέτη και τραγουδήθηκε από την Πρωτοψάλτη εξαιρετικά (!!!!) δίνοντας στο τραγούδι μια νέα διάσταση. Ακολούθησαν ερμηνείες της Αλεξίου, του Νταλάρα κ.λ.π.

   Εδώ έχουμε την πρώτη εκτέλεση της Πρωτοψάλτη.

.                                                                       .

  

Πρωτότυπος τίτλος: "Бублички" 

Μπουμπλίτσκι

Η πρωτότυπη μελωδία ανήκει στον μουσικό, μαέστρο και ηθοποιό Ουτάσοφ από την Οδησσό της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.

Μετά από χρόνια ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς χρησιμοποίησε την μελωδία σε συμφωνική ορχήστρα όπως αξιόλογη είναι και η διασκευή του Paul Mauriat την δεκαετία του 1970.

   Όσο για τον ρωσικό τίτλο, τα Бублички (μπουμπλίτσκι) είναι μικρά στρόγγυλα ψωμάκια!!!

--------------------------------------

"Oι Aστοί Tρομάξανε"

Στίχοι:  Πάνος Τζαβέλας

Μουσική:  Βασίλης Τζανακάκης

   Πρόκειται για κλασικό αντάρτικο τραγούδι, το οποίο περιγράφει την απόδραση οκτώ αγωνιστών από τις φυλακές.

   Ο Τζαβέλας γεννημένος το 1925 ήταν και ο ίδιος αντάρτης μέχρι τον θάνατο του το 2009.

.                                                                       .

"Ο Μέτοικος"  

Απόδοση: Δημήτρης Χριστοδούλου

Το τραγούδι αφού έγινε γνωστό στην Γαλλία και Ισπανία μεταφέρθηκε με πολύ μεγάλη επιτυχία στην Ελλάδα τραγουδισμένο από τον νεαρό Νταλάρα εκτοξεύοντας την δημοτικότητα του.

Περιέχεται στον δίσκο "Μέτοικος" του 1971.

Επίσης τραγουδήθηκε από τον Αντώνη Καλογιάννη και την Μελίνα Μερκούρη.

--------------------------------------

  

Ο ποιητής και πεζογράφος Δημήτρης Χριστοδούλου ήταν αυτοεξόριστος την περίοδο της δικτατορίας στο Παρίσι. Εκεί λοιπόν δημιουργεί πλειάδα ποιημάτων και δυο πεζογραφήματα "Αιχμές" και "Μετοικεσία".

   Έργα του μεταφράστηκαν στα αγγλικά, γαλλικά, ολλανδικά και σουηδικά. Στίχους του μελοποίησαν συνθέτες όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Νίκος Μαμαγκάκης, ο Γιώργος Ζαμπέτας, ο Μάνος Λοΐζος, ο Χρήστος Λεοντής και ο Νότης Μαυρουδής.

   Αυτή την περίοδο – 1969 -  ο ελληνικής καταγωγής συνθέτης και τραγουδιστής Georges  Moustaki μελοποιεί τον "Μέτοικο" στη γαλλική γλώσσα, που γίνεται επιτυχία με σαφή παραπομπή στον Έλληνα μέτοικο. 

   Ο Moustaki, γεννημένος στην Αλεξάνδρεια από ελληνο-εβραϊκή οικογένεια, συνθέτει κυρίως ρομαντικές μπαλάντες. Συνθέσεις του τραγούδησαν η Edith Piaf, η Dalida, η Brigitte Fontaine κ.α.

.                                                                       .

Ο Σπύρος Γκάλτσας σημειώνει χαρακτηριστικά για το επόμενο τραγούδι:

   Σαν “κατσίκι” μπήκε χορεύοντας σαν “κατσίκι” έπεσε χορεύοντας ο Ρουβάς «Σάκης» κατά την τελετή λήξης των Ολυμπιακών στην Αθήνα το 2004. Το τραγούδι που χόρευε δεν ήταν άλλο από το θρυλικό “καραμπιμπερίμ” του μπάρμπα Γιάννη (Γιάννη Παπαϊωάννου). Έτσι τον αποκαλούσαν οι νεότεροι συνάδελφοι του τα τελευταία χρόνια της ζωής του πριν σκοτωθεί σε τροχαίο οδηγώντας ο ίδιος το 1972.

   Πρόσφυγας από την Κίο στον κόλπο της Προποντίδας είχε πολλές επιρροές από ανατολίτικα ακούσματα. Το τραγούδι το διασκευάζει από παλιό τούρκικο και το ηχογραφεί με στίχους του Περιστέρη το1952. Πρώτη εκτέλεση Ρένα Νταλια (Ελευθερία Παπακώστα) από την Πάτρα και τελευταίο παιδί από τα 18 αδέλφια της.

   Ο μπάρμπα Γιάννης ήταν πολύ συμπαθής από τους συναδέλφους του, είχε χρυσή καρδιά και εξαιρετικά αναπτυγμένο το αίσθημα της συναδελφικότητας. Άλλωστε όλοι οι Κιότες ήταν κεφάτοι και ιδιαίτεροι άνθρωποι, μια μοναδική και ξεχωριστή πάστα ανθρώπων!!! Τα τελευταία του χρόνια ήταν πλάι στον Τσιτσάνη. Όσο για το καραμπιμπερίμ είναι το μαύρο πιπέρι, έσμερ είναι η μελαχροινή και σεκερίμ είναι η έγνοια που τις έχει.

--------------------------------------

KARA BIBERSIM

Το τραγούδι το ακούμε σε πρώτη εκτέλεση με την φωνή της Zehra  Bilir αποκαλούμενη (τουρκού ανά) δηλαδή (κυρία τουρκάλα), τραγουδίστρια παραδοσιακών τραγουδιών, από ηχογράφηση του 1934.

.                                                                       .

 Επί πέντε δεκαετίες η μουσική του και η ιδιότυπη, βαριά, χαρακτηριστική προφορά του κυριάρχησε την καρδιά των Αμερικανών αλλά και όλου του δυτικού κόσμου. Πρόκειται για τον Robert Allen Zimmerman ή Βob Dylan όπως έγινε γνωστός και διάσημος.

 Το Dylan είναι δανεισμένο από τον Ουαλλό ποιητή Dylan Thomas.

   Παιδί Εβραίων, με καταγωγή από την Οδησσό της Ρώσικης αυτοκρατορίας.Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μινεσότα από 'κει και η χαρακτηριστική προφορά του. Ο Ντίλαν είναι η νέα φωνή της Αμερικής, είναι η διαμαρτυρία, η άρνηση, η αμφισβήτηση, η επανάσταση.

"Wicked Messenger" λέγεται το τραγούδι και περιέχεται στο άλμπουμ "John Wesley Harding"

Μουσική και Στίχοι: Bob Dylan με ρίζες στην Αγία Γραφή

Πρώτη εκτέλεση: Bob Dylan (1967)

--------------------------------------

Παράλληλα είναι και τα χαρακτηριστικά  του  συνομήλικού του Διονύση Σαββόπουλου.

   Σε μικρή ηλικία εγκαταλείπει την πατρίδα του Θεσσαλονίκη και δημιουργεί απαλλαγμένος από τα μικροαστικά κλισέ πρωτάκουστες εξαιρετικές συνθέσεις επαναστατικές όσο και αναγκαίες για την εποχή. Έδωσε χρώμα στην νεοελληνική μουσική σεβόμενος πάντα τις καταβολές και τις ρίζες της.

   Αποκύημα της επίδρασης του Ντίλαν στον Σαββόπουλο είναι και ο εξάγγελος. Ο Σαββόπουλος  τον ηχογραφεί το 1972 στο δίσκο "Βρώμικο ψωμί", όπου αποδίδει ελεύθερα τους στίχους. Ο συμβολισμός και η πολιτική αναφορά των ελληνικών στίχων, αν και καλυμμένη, είναι σαφής.

.                                                                       .

Lubenica

(Καρπούζι)

παραδοσιακό τσιγγάνικο

διασκευή: Goran Bregovic

Πολυτιμότατες κι εδώ οι πληροφορίες του ΣπύρουΓκάλτσα:

   Εδώ έχουμε έναν Ρομ, τον διάσημο στα Βαλκάνια Dzej Ramadanovski, γεννημένο στο Βελιγράδι. Πρόκειται για έναν κοντούλη μελαχρινό, φαλακρό τύπο, με χαρακτηριστική φωνή, σπουδαία καριέρα πρώτα στις μπαλάντες και μετά στα τσιγγάνικα τραγούδια, που είχε τρομερή απήχηση στο κόσμο.

Ακριβώς την περίοδο των «ειρηνευτικών» βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ, ο Dzej δίνει διέξοδο στην κρίση, αψηφώντας τους βαρβάρους, βγαίνει στη λαϊκή αγορά, ανεβαίνει στους πάγκους και τραγουδάει τον έρωτα, δίνοντας κουράγιο στους συμπατριώτες του. Ο τραγουδιστής είναι ο βασικός εκπρόσωπος του νεογεννημένου τούρμπο φολκ, άκουσμα χαμηλού επιπέδου αλλά διέξοδος στην κρίση, λόγω ακριβώς αυτής της ελαφρότητας του. Ωστόσο, το τραγούδι που ακούγεται δεν είναι δικό του. Είναι παρμένο από έναν άλλο τσιγγάνο τραγουδιστή θρύλο, τον Saban Bajramovic.

Όταν ρώτησαν τον Dzej γιατί το τραγούδι το λένε Καρπούζι, είπε ,ότι αυτός που το ονομάτισε θα ήταν μεθυσμένος!

   Έρεεε κέφια… Απολαύστε!

--------------------------------------

Άλμπουμ του 1999 « Θεσσαλονίκη- Γιάννενα με δυο παπούτσια πάνινα »

Οι ελληνικοί στίχοι είναι του Μιχάλη Γκανά που επιχειρούν την προσέγγιση της απόδοσης.

Με τη διασκευή του Bregovic και την ερμηνεία του Νταλάρα, το τραγούδι ανάγεται σε άλλο επίπεδο, φεύγει από τους πάγκους της λαϊκής αγοράς, δίνοντας του μια υπέροχη νέα, ποιοτική διάσταση.

τίτλος ελληνικός: "Μαρτύρα τα"

.                                                                       .

Την δεκαετία του '50 καθώς και μέχρι το 1968 υπήρχε στην Ελλάδα ένα κύμα επιρροής από την ινδική μουσική.

Πολλοί συνθέτες είτε αντέγραφαν αυτούσια τραγούδια είτε μελωδίες είτε πάλι συνέθεταν οι ίδιοι "ινδικά" τραγούδια. Οι στίχοι βέβαια ήταν ελληνικοί με κύριο θέμα τον έρωτα.

Έδώ έχουμε την μεγαλειώδη εκτέλεση του Στέλιου το1959 από δισκάκι 45άρι.

"Αυτή η νύχτα μένει"

Μουσική: Shanker Jaykishen

Διασκευή: Στέλιος Καζαντζίδης

Στίχοι Ελληνικοί: Στέλιος Καζαντζίδης

--------------------------------------

  Το τραγούδι είναι αμιγώς ινδικό ακούστηκε για πρώτη φορά στην ταινία "Aurat" το 1953 από την τραγουδίστρια θρύλο της Ινδίας Lata Mangeshkar. Στην ταινία εμφανίζεται η πρωταγωνίστρια Bina Rei με ντουμπλαρισμένη την φωνή της Lata. Η ιστορία της ταινίας είναι περίπου ο θρύλος Σαμψών και Δαλιδά.

Τίτλος Ινδικός: "Ulfat ka saaz"

Μουσική: Shanker Jaykishen

Στίχοι Ινδικοί: Hasrat Jaipuri's

Πρώτη εκτέλεση: Lata Mangeshkar

.                                                                       .

   Το 2004, το τραγούδι επιλέχτηκε από την οργανωτική επιτροπή των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας σαν ένα από τα πιο γνωστά ελληνικά τραγούδια όλων των εποχών, και ακούστηκε στην τελετή λήξης των αγώνων.

Είναι σήμερα πολύ δημοφιλές σε τέσσερα εντελώς διαφορετικά είδη μουσικής: στο ρεμπέτικο, στη λαϊκή μουσική της Μέσης Ανατολής, στην εβραϊκή μουσική που παίζεται σε γάμους και γιορτές και στο surf rock. Το τραγούδι πρωτοπαίχτηκε από τη ρεμπέτικη ορχήστρα του Μιχάλη Πατρινού στην Αθήνα το 1927.

   Όπως συνέβαινε και με σχεδόν όλα τα πρώιμα ρεμπέτικα τραγούδια, ο αυθεντικός συνθέτης του τραγουδιού έμεινε άγνωστος και η σύνθεση κατοχυρώθηκε στον αρχηγό της κομπανίας, ενώ οι στίχοι είναι σχεδόν σίγουρα του Πατρινού. Στην αρχική έκδοση του τραγουδιού, το όνομα της κοπέλας του τίτλου προφερόταν από τον Πατρινό "Μουσουρλού", με βαριά Σμυρναΐκη προφορά. Το τραγούδι αρχικά γράφτηκε σαν ζεϊμπέκικο, σε πιο αργό ρυθμό και διαφορετικό τόνο απ'τη σημερινή "Οριεντάλ" έκδοση χάρη στην οποία έχει γίνει γνωστό. Έτσι, ακούγεται στην πρώτη γνωστή ηχογράφηση, που έκανε ο Πατρινός στην Ελλάδα το 1927.

«Μισιρλού» – στα τούρκικα σημαίνει Aιγύπτια.

--------------------------------------

Την «Μισιρλού» διασκευασμένη από τον Dick Dale διάλεξε και ο Quentin Tarantino για να ντύσει μουσικά την σπονδυλωτή ταινία του Pulp Fiction του 1994.

   Το τραγούδι διασκευάστηκε από τον κιθαρίστα  Dick Dale στη δεκαετία του '60, όταν κάποιος απ' το κοινό του τον ρώτησε αν μπορούσε να παίξει ένα ολόκληρο τραγούδι πάνω σε μια μόνο χορδή της κιθάρας. Η εκτέλεση του Dale ήταν αυτή που έκανε γνωστό το τραγούδι στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Dale είχε λιβανέζικες ρίζες και ακούσματα ανατολίτικα από τα παιδικά του χρόνια.

--------------------------------------

Θα ήταν σοβαρή παράληψη η εξαιρετική εκτέλεση του τραγουδιού από τον «πολύ» Μανώλη Αγγελόπουλο.

.                                                                       .

Βεβαίως οι …παράλληλες ζωές δεν σταματούν εδώ.

Να σας αναφέρω το:

"Είμαι πρεζάκιας" με την Ρόζα Εσκενάζυ (1935)

--------------------------------------

και την απόδοσή του στα ελληνικά  από το συγκρότημα : Dead Can Dance

.                                                                       .

Το Παραδοσιακό – νησιώτικο "Ντιρλαντά"

--------------------------------------

και το αντίστοιχο στα Γαλλικά  με την Dalida.

.                                                                       .

Το "Tu vuo' fa l'americano!"

--------------------------------------

με τη διασκευή του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα σε : "Σαν Αμερικάνος"

.                                                                       .

αλλά και το :

 "Αγάπη πού 'γινες δίκοπο μαχαίρι"

με την Μερκούρη να μας φέρνει στο νου εκείνο το υπέροχο:

--------------------------------------

 "Τρελλέ τσιγγάνε" ερμηνευμένο από την Γεωργακοπούλου.

   Οι εκδοχές της δημιουργίας-πατρότητας του τραγουδιού είναι τρεις:

1. Το δημιούργησε ο Τσιτσάνης και έδωσε τα πνευματικά του δικαιώματα στην Ιωάννα Γεωργακοπούλου έναντι ή άνευ ανταλλαγμάτων.

2. Το έγραψε η Γεωργακοπούλου με τη βοήθεια του Τσιτσάνη.

3. (Το πιο πιθανό) Το έγραψε η Γεωργακοπούλου μόνη της εμπνευσμένη από ένα περιστατικό που συνέβη στα χρόνια της Κατοχής.

   Σύμφωνα με την συνέντευξη που έδωσε η ίδια η Γεωργακοπούλου στον Πάνο Γεραμάνη το 1997: "Ο Τρελός Τσιγγάνος ήταν υπαρκτό πρόσωπο. Ήταν αντάρτης του ΕΛΑΣ, που αγωνίστηκε κι αυτός για την απελευθέρωση της πατρίδας μας από τους Γερμανούς κατακτητές. Δυστυχώς όμως, πλήρωσε με τη ζωή του. Εκτελέστηκε από τα Ες-Ες. Ήταν ο αληθινός ήρωας του τραγουδιού, που έγραψα στα τέλη του 1943". Η Ιωάννα Γεωργακοπούλου αποκαλύπτει, για πρώτη φορά, την ιστορική λεπτομέρεια του τραγουδιού, που από τότε που γράφτηκε προκάλεσε κόντρες με τον αξέχαστο λαϊκό βάρδο, τον Βασίλη Τσιτσάνη, αντεγκλήσεις και πολλές συζητήσεις. Λέει επίσης: "Ο Τσιτσάνης το 'παιξε με το μπουζούκι του και συμπλήρωσε την εισαγωγή πάνω στη δική μου μελωδία. Αργότερα, ο Μάνος Χατζιδάκις, που έγραψε τη μουσική για τη θρυλική ταινία "Στέλλα" και συνεργάστηκε με τον Τσιτσάνη στο τραγούδι "Αγάπη που 'γινες δίκοπο μαχαίρι", χρησιμοποίησε πάλι τη μελωδία του "Τρελού Τσιγγάνου".

   Η Γεωργακοπούλου όταν θυμάται τον αληθινό ήρωα του θρυλικού τραγουδιού, δακρύζει. Δεν θέλει να πει άλλα λόγια, εκτός μία κουβέντα: "Ήταν όμορφος και ρομαντικός"... Ως φυσική δημιουργός του τραγουδιού, η Ιωάννα Γεωργακοπούλου παίρνει σήμερα τα ποσοστά απ' αυτές τις μελωδίες και, όπως θυμάται, ο Βασίλης Τσιτσάνης λίγο πριν από το 1970 της είχε προτείνει να της δώσει έναν δίσκο LP με 12 τραγούδια του, με αντάλλαγμα να κρατήσει ο ίδιος την παλιά πλάκα 78 στροφών, με τον "Τρελό Τσιγγάνο" και το "Φυσάει ο Μπάτης", τα οποία ήταν τραγούδια της Ιωάννας. Εκείνη, όμως, αρνήθηκε και του είπε: "Άκουσε Βασίλη μου, σ'αγαπώ, σ' εκτιμώ, σε παραδέχομαι, αλλά, όπως έχεις εσύ την ιστορία σου, έχω κι εγώ τη δική μου. Ο "Τσιγγάνος" και ο "Μπάτης" είναι δικά μου τραγούδια, δικά μου παιδιά, και δεν τα δίνω".

   Η αλήθεια είναι μία: Αυτό το τραγούδι δεν είναι του Τσιτσάνη. Είναι της Ιωάννας Γεωργακοπούλου πνευματική της ιδιοκτησία και τώρα των κληρονόμων της για 70 ακόμα χρόνια σύμφωνα με τους νόμους.

   Ηχογραφήθηκε και κυκλοφόρησε το 1947. Το 1955 ο (πανίσχυρος τότε) κύριος Τσιτσάνης χωρίς καμία συνεννόηση με την Γεωργακοπούλου πούλησε αυτή τη μελωδία (που δεν του ανήκε) στο Μάνο Χατζιδάκι πάνω στην οποία ο Χατζιδάκις δημιούργησε το "Αγάπη που 'γινες δίκοπο μαχαίρι". Η Ιωάννα αντελήφθη αυτήν την κλοπή όταν πήγε στο σινεμά για να δει την ταινία "Στέλλα", στην οποία ακούγεται το εν λόγω τραγούδι. Όταν πήγε στον Τσιτσάνη να ζητήσει εξηγήσεις, εκείνος αντί να προσπαθήσει να την καλμάρει, άρχισε να τη βρίζει με τα χειρότερα λόγια. Η διαφορά αυτή οδηγήθηκε στα δικαστήρια, τα οποία όπως ήταν φυσικό δικαίωσαν τη Γεωργακοπούλου και της παραχώρησαν τμήμα των πνευματικών δικαιωμάτων και από το "Αγάπη που 'γινες δίκοπο μαχαίρι".

Καληνύχτα σας…..