Το ελαφρό τραγούδι (μέρος 4ο)

          Λεό Ραπίτης ► (Μυτιλήνη 1906 – Βελγικό Κονγκό 1957)

Ο πατέρας του Π. Ραπίτης είχε υφαντουργείο, εργοστάσιο παραγωγής ρεύματος και παγοποιείο. Άρχισε τα πρώτα μαθήματα πιάνου σε ηλικία πέντε ετών με δασκάλα του την Μαντάμ Νταλάσσω. Ήταν κάτι σαν παιδί-θαύμα εκείνης της εποχής. Μάλιστα εκείνη την εποχή η Μυτιλήνη γνώριζε πνευματική άνθιση: εκεί ζούσε και δημιουργούσε ο Στράτης Μυριβήλης, ο Ηλίας Βενέζης κ.ά. Από εκεί κατάγονταν και ο Αργύρης Εφταλιώτης και ο ζωγράφος Γεώργιος Ιακωβίδης. Από εκείνο το κλίμα, με το πέρας των εγκύκλιων σπουδών του, ο πατέρας του τον έστειλε στο Μάντσεστερ για να σπουδάσει υφαντουργός. Αύτο αποδείχθηκε μεγάλο πλήγμα για τον εσωτερικό κόσμο του Λεό Ραπίτη. Ο ίδιος όταν ερωτήθηκε για το πως ήταν στο Μάντσεστερ απάντησε «φρικτά».

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα λίγο πριν το '30, επέστρεψε στη μουσική του, αλλά και στον εαυτό του. Τότε ξεκίνησε και η καλλιτεχνική του καριέρα. Ώς την πρώτη μεταπολεμική Εποχή είχε συνθέσει πολλά τραγούδια (τα περισσότερα σε στίχους του Μίμη Τραϊφόρου) που τραγουδήθηκαν από την Σοφία Βέμπο, η οποία τον αγαπούσε πολύ και εκτιμούσε το ταλέντο του Ραπίτη, αφού τα τραγούδια του ήταν γραμμένα και έδεναν με τη φωνή της. Κατά την Κατοχή συναντήθηκε στη Μέση Ανατολή με το ζεύγος Τραϊφόρου-Βέμπο και συνεργάστηκαν στο ανέβασμα πατριωτικών επιθεωρήσεων στην Αίγυπτο («Ραντεβού στην Αθήνα» (1944), «Αλεξανδινά ακρογιάλια» (1945) κ.ά.). Ο Ραπίτης που ήταν ήδη στην Παλαιστίνη, μαζί με τον επίσης εξαίρετο μουσικό Μένιο Μανωλιτσάκη σχημάτισαν ορχήστρα που άφησε εποχή.

Μετά την απελευθέρωση επέστρεψε και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και ανέβασαν στο «Κεντρικό» την επιθεώρηση «Ελλάδα μου κουράγιο» για την οποία έγραψε το τραγούδι «Κάνε κουράγιο Ελλάδα μου» ο Μιχάλης Σογιούλ και «Μια φορά μονάχα ζούμε» ο Κώστας Γιαννίδης. Ακολούθησαν δύο ακόμη επιθεωρήσεις στο θέατρο «Λυρικόν» οι: «Ξανανθίζουν τα ρόδα» και «Ρωμαίοι και Ιουλιέτες» (μουσική κωμωδία), στην οποία ακούγεται για πρώτη φορά και το τραγούδι «Πάντα μαζί» τραγουδημένο από την Αλίκη Βέμπο και τον Κώστα Μανιατάκη. Το 1948 ταξιδεύει στην Αμερική συνοδεύοντας πάντα την Σοφία Βέμπο. Όταν όμως εκείνη επιστρέφει, ο Ραπίτης παραμένει στη Νέα Υόρκη όπου παίζει πιάνο σε κάποιο νυκτερινό κέντρο. Εκεί κάνει και έναν εικονικό γάμο για να αποκτήσει την Αμερικανική υπηκοότητα. Το 1950 με τη δημιουργία του θεάτρου «Βέμπο» ο Λεό Ραπίτης ξαναγυρίζει στην Αθήνα όπου και θα παρουσιάσει τα τελευταία του «αθηναϊκά» τραγούδια.

Συνεργάστηκε πολλές φορές και με τις αδελφές Άννα και Μαρία Καλουτά από το ξεκίνημά τους. Μαζί τους συνεργάστηκε και ακολούθησε στην περιοδεία τους στην Αφρική. Παρέμεινε όμως στο τότε Βελγικό Κονγκό (μετέπειτα Ζαΐρ και σημερινή Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό), στο Στάνλεϋβιλ και στο Ελίζαμπεθβιλ, όπου έπαιζε πιάνο και είχε κι ένα κατάστημα. Εκεί, σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή, όπως μεταφέρεται από τον ανιψιό του Φρέντυ Γερμανό (γιος της αδελφής του Αθηνάς Ραπίτη-Γερμανού), πυροβόλησε κατά λάθος κάποιον και νομίζοντας ότι τον σκότωσε, αυτοκτόνησε. Ωστόσο, ο Λεό Ραπίτης «κουβαλούσε» πάντα μέσα του μια μοναξιά που τον πλήγωνε, χωρίς ποτέ να το δείχνει στους γύρω του, με τους οποίους ήταν πάντα γελαστός.

Συνθέσεις του (Επιλογή από τα τραγούδια του κατά αλφαβητική σειρά)

    Αγάπες χαμένες (1941)

Στιχουργός: Τσόγκας Θανάσης. Σημειώσεις: Αναφέρεται στο «Νέο Τραγούδι» Ιουλ.-Αυγ. 1941.

    Αγάπη μου η ώρα φτάνει (1946) Fox Slow

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Τραϊφόρος Μίμης. Εκδότης: Κωνσταντινίδης Γρηγόρης. Σημειώσεις: Αναφέρεται σε «Ελληνικό Τραγούδι» Ιουλ 1946, «Αθηναϊκό Τραγούδι» Αυγ. 1946, «Ελληνικό Τραγούδι» Σεπ 1946.

    Αγαπημένε μου (1941) Tango

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Τραϊφόρος Μίμης. Εκδότης: Γαϊτάνος Μιχάλης. Σημειώσεις: Αναφέρεται στο «Ελληνικό Τραγούδι», Μάιος 1941

    Άκου τα πουλιά (1939) Fox Slow

Στιχουργός: Κοφινιώτης Κώστας, Μαλλώση Η. Εκδότης: Γαϊτάνος Μιχάλης. Έργο: Η Μαριάννα κι ο σωφέρ της (μουσικό ρωμάντσο). Σημειώσεις: «Τραγούδι», Δεκ. 1940- Ιαν. 1941.

    Άκου τα πουλιά (1939)

Στιχουργός: Κοφινιώτης Κώστας. Σημειώσεις: «Το Τραγούδι» Νοέμ. 1939.

    Αλλάζουν οι καιροί (1947)

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Τραϊφόρος Μίμης. Σημειώσεις: «Ελληνικό Τραγούδι», Ιαν. 1949.

    Απόψε θα χωρίσουμε (1938) Tango

Τραγουδιστής: Μπελλίνι Αδελφές. Στιχουργός: Ρηγόπουλος Μ. Εκδότης: Γαϊτάνος Μιχάλης. Σημειώσεις: Το μεγάλο σουξέ των αδελφών Μπελλίνι (Λίντα και Νάντια) στο Σινε-Βαριετέ «Μακεδό».

    Ας ήταν για λίγο για λίγα λεπτά (1949) Fox Slow

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Τραϊφόρος Μίμης. Σημειώσεις: Τύπ. Κ. Τσούμα & Σια, Τηλεφ. 44118 - Κάϊρον.

    Αυτός κι αυτή (1952)

Στιχουργός: Κοφινιώτης Κώστας. Σημειώσεις: «Ελληνικό Τραγούδι», Οκτ 1952.

    Βενετσιάνα (1939) Rumba

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Κοφινιώτης Κώστας. Εκδότης: Γαϊτάνος Μιχάλης. Έργο: Η Μαριάννα κι ο σωφέρ της (μουσικό ρωμάντσο). Σημειώσεις: Με την ορχήστρα του Μιχάλη Σουγιούλ. «Το Τραγούδι», Νοέμ. 1939, «Τραγούδι», Δεκ. 1940 - Ιαν. 1941.

    Για σένα τραγουδώ, για σένα μόνο (1947/1949)

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Τραϊφόρος Μίμης. Σημειώσεις: ...

    Γκιούλ Μπαχάρ (1939)

Στιχουργός: Κοφινιώτης Κώστας. Σημειώσεις: «Τραγούδι» Δεκ 1939 Ιαν 1940.

    Γλυκιά Μαράτα (1940)

Τραγουδιστής: Μένδρη Κάκια. Στιχουργός: Κοφινιώτης Κώστας. Εκδότης: Γαϊτάνος Μιχάλης. Σημειώσεις: ...

    Δεν είν' αυτή ζωή, δεν είναι (1952/1953) Beguine

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Τραϊφόρος Μίμης. Εκδότης: Γαϊτάνος Μιχάλης. Έργο: Η Αθήνα Γελά (επιθεώρηση των Τραϊφόρου - Βασιλειάδη). Σημειώσεις: Αναφέρεται σε «Ελληνικό Τραγούδι» Απρ 1953, «Ελληνικό Τραγούδι», Μάιος 1953, «Ελληνικό Τραγούδι», Ιούλ. 1955.

    Δύο δακρυσμένα μάτια (1940)

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Τραϊφόρος Μίμης. Σημειώσεις: «Τραγούδι», Δεκ. 1940.

    Δυο ματάκια λαμπερά (1945)

Στιχουργός: Πλωμαρίτης Θ. Σημειώσεις: «Ελληνικό Τραγούδι», Μάιος 1945.

    Ζουμπουρλίκα (1940) Valse

Στιχουργός: Κοφινιώτης Κώστας. Εκδότης: Γαϊτάνος Μιχάλης. Έργο: Η Μαριάννα κι ο σωφέρ της (μουσικό ρομάντσο). Σημειώσεις: «Το Τραγούδι» Νοε 1939 «Τραγούδι», Δεκ. 1940 - Ιαν. 1941.

    Η καρδιά η γυναικεία (1953)

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Τραϊφόρος Μίμης. Σημειώσεις: Από το θέατρο της Βέμπο. «Ελληνικό Τραγούδι», Ιαν. 1953.

    Η ώρα φτάνει (1946)

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Τραϊφόρος Μίμης. Εκδότης: Κωνσταντινίδης Γρηγόρης, Χαρικιόπουλος Α., (Melody). Σημειώσεις: «Ελληνικό Τραγούδι», Μάιος 1946, Φρέτσας, Ριχάρδος.

    Θα περιμένω (1938)

Στιχουργός: Κοφινιώτης Κώστας. Εκδότης: Γαϊτάνος Μιχάλης. Σημειώσεις: Φρέτσας, Ριχάρδος.

    Θα σε ξυπνήσω με φιλιά (1940) Tango habanera

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Κοφινιώτης Κώστας. Εκδότης: Γαϊτάνος Μιχάλης. Σημειώσεις: Η μεγάλη επιτυχία της Μάντρας του Αττίκ. Στο «Τραγούδι» Δεκ. 1940 αναγράφεται σαν «το μεγάλο σουξέ των Π. και Ν.». Αναφέρεται στο «Ελληνικό Τραγούδι» Ιουλ. 1946. Στην ίδια παρτιτούρα υπάρχει και το «Το πρωί με ξυπνάς με φιλιά».

    Καινούργια (τώρα) ζωή (1945) Tango

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία, Πολυμέρης Φώτης. Στιχουργός: Τραϊφόρος Μίμης. Εκδότης: Κωνσταντινίδης Γρηγόρης, Χαρικιόπουλος Α. Σημειώσεις: Τραγούδι που είχε ακουστεί στην επιθεώρηση των Τραϊφόρπυ-Ραπίτη «Ραντεβού στην Αθήνα» στο θέατρο National-Βέμπο στην Αλεξάνδρεια το 1944. Από τα πρώτα μεταπολεμικά τραγούδια με μεταφορική έννοια για την τότε ταραγμένη Ελλάδα. Ηχογραφήθηκε το 1946. Αναφέρεται στο «Ελληνικό Τραγούδι» Μαΐου 1946, «Ελληνικό Τραγούδι» Ιουλ. 1946, «Αθηναϊκό Τραγούδι» Αυγ. 1946, «Ελληνικό Τραγούδι» Σεπ. 1946.

    Κάποιο πλοίο προσμένω (1953)

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Τραϊφόρος Μίμης. Έργο: Μαρία Λεμπέση (τανία). Σημειώσεις: «Ελληνικό Τραγούδι» Ιαν. 1953.

    Κλαις, όταν σκεφτείς ότι μπορεί (1938) Tango lente

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Κοφινιώτης Κώστας. Εκδότης: Κωνσταντινίδης Γρηγόρης. Σημειώσεις: Ηχογραφήθηκε το 1938 με την ορχήστρα του Κώστα Γιαννίδη. Στη βασίλισσα του τραγουδιού, στη Σοφία μας, ΛΠΡ. Αναφέρεται σε «Το Τραγούδι» Νοεμ. 1939, «Τραγούδι» Δεκ. 1939 - Ιαν. 1940.

    Κοιμήσου (1940)

Στιχουργός: Φατσέας Νίκος. Εκδότης: Κωνσταντινίδης Γρηγόρης. Σημειώσεις: Φρέτσας, Ριχάρδος.

    Λόντρα, Παρίσι, Nιού-Γιόρκ / (Λόντρα – Παρίσι – Αθήνα!) (1946) Beguine

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Τραϊφόρος Μίμης. Εκδότης: Κωνσταντινίδης Γρηγόρης, Χαρικιόπουλος Α. (Melody) Σημειώσεις: Τραγούδι από την επιθεώρηση των Τραϊφόρπυ-Ραπίτη «Αλεξανδινά ακρογιάλια» που ανέβηκε στο θέατρο National-Βέμπο στην Αλεξάνδρεια το καλοκαίρι του 1945. Ηχογραφήθηκε το 1946. Υπάρχει και άλλη παρτιτούρα «Λόντρα, Παρίσι, Αθήνα» τυπωμένη στην Κωνσταντινούπολη, τιμή 25 Krs. Αναφέρεται σε «Ελληνικό Τραγούδι» Μαΐου 1946, «Ελληνικό Τραγούδι» Ιουλ. 1946, «Ελληνικό Τραγούδι» Σεπ. 1946, «Ελληνικό Τραγούδι» Ιαν. 1947.

    Μανούλα μου (1945)

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Πλωμαρίτης Αντώνης. Σημειώσεις: «Ελληνικό Τραγούδι» Μαϊ 1945.

    Μαντάμ Σουσού (1940)

Τραγουδιστής: Νίκος Γούναρης & Ρένος Τάλμας. Στιχουργός: Μάνεσης Κώστας & Ρηγόπουλος Κρέων. Σημειώσεις: Τραγούδι γραμμένο για την περίφημη ηρωΐδα του Δημήτρη Ψαθά.

    Μετάνιωσα (1952)

Στιχουργός: Πλωμαρίτης Αντώνης Σημειώσεις: «Ελληνικό Τραγούδι» Ιαν 1952.

    Μίλα μου μόνο (για) με φιλιά (1937) Tango

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Πωλ Νορ, (Νικολαϊδης Νίκος). Εκδότης: Γαϊτάνος Μιχάλης. Σημειώσεις: «Τραγούδι» Σεπ. 1937.

    Να με παίρνανε τα σύννεφα (1950/1951) Beguine

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Τραϊφόρος Μίμης. Εκδότης: Σταρρ. Σημειώσεις: Ακούστηκε στην επιθεώρηση «Έχετε γεια βρυσούλες» στο θέατρο Βέμπο το 1951 και ηχογραφήθηκε με την ορχήστρα του Μιχάλη Σογιούλ. «Ελληνικό Τραγούδι» Δεκ. 1951, «Ελληνικό Τραγούδι» Φεβ. 1952, «Ελληνικό Τραγούδι» Μαρ. 1952, «Ελληνικό Τραγούδι» Ιουν. 1952, «Ελληνικό Τραγούδι» Νοεμ. 1958.

    Ξανασμίγουν τ' αηδόνια (1940)

Τραγουδιστής: Βισβάρδης Πάνος. Στιχουργός: Κοφινιώτης Κώστας. Εκδότης: Γαϊτάνος Μιχάλης. Σημειώσεις: Αναφέρεται στα σχόλια του «Ελληνικό Τραγούδι» Οκτ. 1957. Λιθ. «Μ. Εργίνος».

    Ο Θεός μου είσ' εσύ (1953)

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Τραϊφόρος Μίμης, Βασιλειάδης Δημήτρης. Έργο: Συναγερμός στη Βέμπο (επιθεώρηση) Σημειώσεις: «Ελληνικό Τραγούδι» Φεβ. 1953.

    Όλα μου γελούσαν / (Πέρσι τέτοιον καιρό) (1947)

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Τραϊφόρος Μίμης. Σημειώσεις: Η τελευταία επιτυχία της Σοφίας Βέμπο. «Ελληνικό Τραγούδι» Ιαν. 1948, «Ελληνικό Τραγούδι» Απρ. 1948.

    Πάντα μαζύ (1946) Beguine

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Τραϊφόρος Μίμης, Αγγελόπουλος Αλέκος. Εκδότης: Κωνσταντινίδης Γρηγόρης, Χαρικιόπουλος Α. (Melody). Έργο: Ρωμαίοι και Ιουλιέττες (μουσική κωμωδία). Σημειώσεις: Η μουσική κωμωδία «Ρωμαίοι και Ιουλιέττες» παίχτηκε για πρώτη φορά στο θέατρο National-Βέμπο στην Αλεξάνδρεια τα χρόνια της Κατοχής (1944). Το καλοκαίρι του 1945 ανέβηκε στην Αθήνα στο θέατρο «Λυρικόν» αλλά λόγω των πολιτικών παθών της εποχής σημείωσε παταγώδη αποτυχία «Ελληνικό Τραγούδι» Νοεμ. 1946, «Αθηναϊκό Τραγούδι» Δεκ. 1946.

    Παολίτα (1945)

Στιχουργός: Πλωμαρίτης Αντώνης. Σημειώσεις: «Ελληνικό Τραγούδι» Μαΐου 1945.

    Πότε (1945)

Στιχουργός: Τραϊφόρος Μίμης. Σημειώσεις: «Ελληνικό Τραγούδι» Μαΐου 1945. Τύπ. Κ. Τσούμα & Σια, Τηλέφ. 44118 Κάϊρον.

    Ραντεβού στην Aθήνα (1951/1952)

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Τραϊφόρος Μίμης. Εκδότης: Γ.Κ.Σ. Σημειώσεις: Τραγούδι που είχε ήδη ακουστεί στην ομότιτλη επιθεώρηση των Τραϊφόρου-Ραπίτη που παρουσιάστηκε στο θέατρο National-Βέμπο της Αλεξάνδρειας το 1944. Ηχογραφήθηκε το 1946. «Ελληνικό Τραγούδι» Φεβ. 1952.

    Σβύσε το φως και γεμάτη γαλήνη (1946) Slow fox

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Τραϊφόρος Μίμης. Εκδότης: Κωνσταντινίδης Γρηγόρης. Έργο: Ζήτω ο Ρωμιός (επιθεώρηση των Τραϊφόρου - Ραπίτη). Σημειώσεις: Τραγούδι που ακούστηκε για πρώτη φορά στην Αλεξάνδρεια το 1945 στο θέατρο National-Βέμπο και στην επιθεώρηση των Τραϊφόρου, Ραπίτη, Σπυρόπουλου, Παπαδούκα, Ριτσιάρδη, Παπαδόπουλου «Αθάνατη Ελλάδα». Αναφέρεται στα «Ελληνικό Τραγούδι» Νοεμ. 1946, «Αθηναϊκό Τραγούδι» Δεκ. 1946, «Ελληνικό Τραγούδι» Ιαν. 1947, Οκτ. 1947.

    Στο καλό, στο καλό (1953)

Τραγουδιστής: Βέμπο Σοφία. Στιχουργός: Τραϊφόρος Μίμης, Βασιλειάδης Δημήτρης. Έργο: Συναγερμός στη Βέμπο (επιθεώρηση). Σημειώσεις: «Ελληνικό Τραγούδι» Φεβ. 1953.

    Το φεγγάρι ρωτάω (19__)

Στιχουργός: Τραϊφόρος Μίμης. Σημειώσεις: Τύπ. Κ. Τσούμα & Σια, Τηλέφ. 44118 - Κάϊρον.

Λ. Ραπίτη: "Λόντρα- Παρίσι-  Νιου Γιορκ"  Εξώφυλλο

  

Αλέκος Σπάθης ► (Έδεσσα 1915 - Αθήνα 1970)

           

            Γιος του Κων/νου Σπάθη και αδελφός του Μενέλαου Σπάθη (αλλά και του Αντώνη και της Θάλειας Σπάθη, επίσης μουσικών). Διδάχτηκε μουσική από τους γονείς του (η μητέρα του Αγγελική Σπάθη ήταν κι αυτή μουσικός). Η μεγάλη ακμή του τοποθετείται στη 15ετία 1954-1969. Τότε έγραψε δημοφιλέστατα ελαφρά τραγούδια, τα περισσότερα των οποίων τραγουδήθηκαν από τη γυναίκα του Μαίρη Μοντ (Mαρία Μουστάκα) και «άφησαν εποχή» (παντρεύτηκαν το 1955 και εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα. Εκείνη ακούγεται στον «αναβιωμένο» δίσκο: «Υπέροχες μελωδίες» 1977).

Προηγουμένως, τον βρίσκουμε ήδη από το 1936 να παίζει πιάνο στην Ορχ. (τύπου «τζαζ») «των Σπαθαίων». Κατόπιν έπαιζε στην Ορχ. Ελαφράς Μουσικής που συγκρότησαν την Κατοχή (προκειμένου να επιβιώσουν) οι καλύτεροι μουσικοί της συμπρωτεύουσας (Οκτώβριος 1941) με επικεφαλής τον πρόεδρό τους Μενέλαο Σπάθη και την έθεσαν υπό τον Γερμανό πιανίστα Βόλφγκανγκ Τσέλερ (δ/ντή του ΡΣ Θεσ/νίκης). Παράλληλα, ο Αλέκος Σπάθης διηύθυνε αυτή την Ορχ. και έγραφε μουσική για επιθεωρήσεις (όπως τη "Σπιριτόζα" του 1943). Μετά την Απελευθέρωση, η Ορχ. συνέχισε τη λειτουργία της δίνοντας τακτικές συναυλίες στη Θεσ/νίκη και σε άλλες πόλεις της Μακεδονίας.

Το 1949 μάλιστα, εντάχτηκε στα Προγράμματα του ΡΣ Θεσ/νίκης. Λίγο αργότερα η Ορχ. διαλύθηκε και τότε ο Σπάθης διακρίθηκε ως επιχειρηματίας νυχτερινών Κέντρων (του «Παραδείσου» 1952-53, της «Χαβάης» 1954, του «Ακαπούλκο», κ.λπ.). Τα δημοφιλέστερα τραγούδια του: «Νυχτώνει» (το πρώτο που έγραψε), "Για μια κιθαρίτσα" (1957), "...Και ντο-ρε-μι-φα-σολ-λα-σί" (1957), "Πάλι τά ’πια" (1957), "Ο έρωτας γεννιέται μεσ' στα μάτια σου", «Καντάδα», "Ο Καραγκιόζης", "Η συνείδηση", "Μικρή Πλακιώτισσα" (1959), "Γι’ αυτό γεννήθηκε η ρετσίνα" (1959), "Παλιά λατέρνα", «Βρήκα έναν έρωτα πιστό», «Μια βόλτα στα πλακιώτικα στενά», «Έχεις κάτι δικό σου» (1965), «Βαρέλι, κάνουλα, ποτήρι», "Μενεξεδένια δειλινά", "Θεέ μου" (Γ’ βραβείο του Φεστιβάλ Θεσ/νίκης 1967, ερμηνευμένο από τη Γιοβάννα και τη Λίτσα Σακελλαρίου), «Το περιβολάκι», «Πού σε βρήκα, πού με βρήκες», «Δυο μύλοι μυκονιάτικοι», «Το μικρό το μαγαζί», «Κρύφτηκε τ’ αργυρό φεγγάρι», «Τ’ άρωμά σου», κ.λπ.

Έγραψε μουσική και για κινηματογραφικές ταινίες («Οι 900 της Μαρίνας» 1960, «Ευτυχώς...τρελλάθηκα» 1961

Πολλά από τα τραγούδια του Σπάθη τραγουδά σε δίσκους αλλά κυρίως στο ραδιόφωνο η Μαίρη Μοντ, η οποία όμως τραγουδά κομμάτια και άλλων συνθετών (όπως το "Έλα" του Γεράσιμου Λαβράνου και το "Αγαπημένε μου, χρόνια πολλά" του Χρήστου Χαιρόπουλου στη δισκογραφία αλλά και το "Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι" του Μάνου Χατζιδάκι στο ΕΙΡ). Κατεξοχήν ερμηνεύτρια του ραδιοφώνου, η Μαίρη Μοντ πήρε μέρος σε πάρα πολλές εκπομπές του παλιού ΕΙΡ και έτσι "διασώζονται" πολλές συνθέσεις του συζύγου της που δεν δισκογραφήθηκαν, (ανάμεσά τους και μια ενδιαφέρουσα συνύπαρξη της Μοντ με τη Νάνα Μούσχουρη: ερμηνεύουν μαζί το "Απόψε το φεγγάρι μας"). Η ίδια θυμόταν ότι ο σύζυγός της ήταν ο πιο αυστηρός κριτής της φωνής της. Επειδή δούλευαν ως αργά το βράδυ στα νυχτερινά κέντρα, η φωνή της δεν ήταν πάντα σε φόρμα στις πρωινές ηχογραφήσεις του παλιού ΕΙΡ και όποτε η απόδοσή της δεν ήταν καλή, ο Σπάθης ήταν ο πρώτος που της το επεσήμαινε. Μόνο σε μια συναυλία στο θέατρο "Κεντρικόν", θυμόταν, τής είπε "Μπράβο, Μαίρη, καλά τα πήγες!"...

Το καλοκαίρι του 1962. Στις 26 Μαΐου 1962 ανεβαίνει στο "Περοκέ" το έργο του Γιώργου Γιαννακόπουλου Είσοδος υπηρεσίας. Ένα μικτό θέαμα επιθεώρησης και κωμωδίας (στα χνάρια του Στουρνάρα 288) που παρουσιάζει μεγάλος θίασος με επικεφαλής τους/τις Διονύση Παπαγιαννόπουλο, Νανά Σκιαδά, Κώστα Μπάκα, Μάρθα Βούρτση, Αλέκα και Στέλλα Στρατηγού, Νίκο Ξανθόπουλο. Τραγουδά η Τζένη Βάνου (τα τραγούδια "Έχω μια φλόγα στην καρδιά" και "Κανένα φως στη γειτονιά") και χορεύουν Φλερύ-Άλμα. Ο Σπάθης γράφει τη μουσική και διευθύνει την ορχήστρα του "Περοκέ". Τρεις μέρες μετά την πρεμιέρα όμως, το πρωί της 31ης Μαΐου, αρρωσταίνει βαριά. Μια εγκεφαλική συμφόρηση, αποτέλεσμα του άγχους του για την παράσταση, αλλά και γενικότερα δυσάρεστων καταστάσεων που συναντούσε συχνά στον καλλιτεχνικό χώρο, παραλύει τη δεξιά πλευρά του σώματός του.

Αρχίζει ένας μεγάλος αγώνας για τη Μαίρη Μοντ που ευτυχώς βρίσκει άμεσα συμπαραστάτες. Πρώτη από όλους η Ρένα Βλαχοπούλου. "Η κουμπάρα μου η αγαπημένη", είπε η Μαίρη Μοντ στη Φραντζέσκα Ιακωβίδου, "δεν θέλει να λέω ποτέ, ειδικά δημόσια, τι έχει κάνει για μας". Ωστόσο, όλος ο καλλιτεχνικός κόσμος γνώριζε τι είχε κάνει η Ρένα: παραχώρησε δωρεάν το διαμέρισμά της στην οικογένεια Σπάθη για αρκετά χρόνια. Η Μαίρη Μοντ ανέφερε ακόμα πόσο τη στήριξαν ο άλλος κουμπάρος της, ο Γιώργος Οικονομίδης, και άλλοι φίλοι του ζευγαριού, όπως ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Δημήτρης Χορν (εκείνο το καλοκαίρι συνεργάζονταν και οι δυο με τη Ρένα στην Οδό Ονείρων), ο Μανώλης Χιώτης, η Μαίρη Λίντα, η Μάριον Σίβα και το Τρίο Κιτάρα που οργάνωσε κάποιες παραστάσεις στην Αμερική και πρόσφερε τα έσοδά τους στον Σπάθη. "Το καλό στο μεγάλο κακό που μας βρήκε είναι ότι είχαμε πολλούς φίλους", θυμόταν η Μαίρη Μοντ.

Τα επόμενα χρόνια της δεκαετίας του '60 η Μαίρη Μοντ ηχογραφεί λίγα τραγούδια και περιορίζει τις εμφανίσεις, για να βρίσκεται στο πλευρό του συζύγου της που συνεχίζει να συνθέτει σποραδικά κάποια τραγούδια. Με το ένα χέρι, το αριστερό, γράφει το 1968 το τραγούδι "Θεέ μου", σε στίχους Ηλία Ηλιόπουλου, που τραγουδούν στο Φεστιβάλ Ελαφρού Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης η Γιοβάννα και η Λίτσα Σακελλαρίου. Το τραγούδι κερδίζει το Γ΄ βραβείο, ενώ την επόμενη χρονιά ο Σπάθης κερδίζει το πρώτο βραβείο με το "Πικρό παράπονο". Ο Αλέκος γράφει τη μουσική και τους στίχους του τραγουδιού, ο αδελφός του Μενέλαος το ενορχηστρώνει και το ερμηνεύουν ο Τώνης Στρατής και ο Πάνος Κόκκινος (που μοιράζονται μάλιστα το πρώτο βραβείο ανδρικής ερμηνείας) Λίγους μήνες μετά, στις 10 Ιανουαρίου 1970, ο Αλέκος Σπάθης πεθαίνει. Είναι μόλις 56 χρόνων.

Αν διαβάζατε τη στήλη των "Κοινωνικών" της Καθημερινής στις 21 Μαΐου 2010 θα μαθαίνατε ότι το απόγευμα εκείνης της μέρας, στον Ιερό Ναό Κοιμητρίου Παπάγου θα γινόταν η κηδεία της Μαίρης Σπάθη. Σίγουρα δεν θα καταλάβαινατε εύκολα ότι επρόκειτο για την κηδεία της Μαίρης Μοντ, μιας γνωστής τραγουδίστριας της περιόδου '55-'65 που υπήρξε σύζυγος ενός σπουδαίου Θεσσαλονικιού συνθέτη και μαέστρου, του Αλέκου Σπάθη... Ελάχιστες αναφορές έγιναν στον θάνατό της. Οι φίλες/οι του ελαφρού τραγουδιού έμαθαν την είδηση από τον παραγωγό του Δεύτερου Προγράμματος της ΕΡΑ Σιδερή Πρίντεζη (που το είχε πληροφορηθεί από τον Κώστα Ζουγρή).

  

Μαίρη Μοντ, Αλέκος Σπάθης

( Η Ορχήστρα Ελαφράς Μουσικής στο προαύλιο του Σώματος Προσκόπων στα χρόνια της Κατοχής.

Δεξιά διακρίνεται ο μαέστρος Αλέκος Σπάθης και αριστερά ο πιανίστας Κώστας Καρανίκας

(φωτογραφία από το περιοδικό Τάμαριξ, τ. 4, 1997

Ρ. Βλαχοπούλου, Μ. Σπάθη, Γ. Γαβριηλίδης στο "Μια Ελληνίδα στο χαρέμι"

Νίκος Γούναρης ► (Ζαγορά Πηλίου 1915 - Αθήνα 1965)

                Αναφέρεται ως "γέννημα-θρέμμα" της Ζαγοράς Πηλίου. Γύρω στο 1930 πήγαινε συχνά στο Βόλο με τον πατέρα του (που έπαιζε μαντολίνο) και τραγουδούσαν ντουέτο (Δημ. Κότταλης).

Μετά, τον συναντάμε ως βαρκάρη στο λιμάνι της Κέρκυρας. Εκεί τον άκουσε ο Αλ. Ζαμάνος (που ήταν επαγγελματίας κιθαρίστας) και τον πήρε μαζί του στη Λευκάδα. Έτσι, ο Γούναρης άρχισε την καλλιτεχνική του καριέρα από την πλατεία της Λευκάδας, τραγουδώντας στο τότε ζαχαροπλαστείο Δελέζα (1936). Παράλληλα μετείχε στη Μαντολινάτα του "Ομίλου Φιλοπρόοδων Νέων", παίζοντας μαντολίνο.

Λίγο πριν τον Πόλεμο πήγε στην Αθήνα και άρχισε να εμφανίζεται σε Kέντρα, ενώ τότε κυκλοφόρησε και τον πρώτο του δίσκο "Ήθελα νά 'μουνα Αδάμ". Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 πρωτοπήγε στις ΗΠΑ και εμφανίστηκε σε διάφορα διάσημα Κέντρα και Θέατρα, μεταξύ των οποίων και στο Κάρνεγκυ Χωλ. Από τότε πηγαινοερχόταν στην Αμερική, κεντώντας "ένθεν και εντεύθεν" του ωκεανού τον αξέχαστο θρύλο του. Tραγούδησε με μεγάλη επιτυχία στου "Καλαμπόκα".

Ο Κώστας Μυλωνάς μας πληροφορεί ότι ο Γούναρης έγραψε κι ένα "πολιτικό" τραγούδι με τίτλο "Το Χαϊδάρι" (στιχοι Κ. Κοφινιώτη), που όμως, λόγω Ραδιοφωνικής λογοκρισίας, δεν μεταδόθηκε ποτέ και έτσι δεν έγινε γνωστό. Επίσης, ο Ηλίας Βολιότης-Καπετανάκης γράφει ότι ο Γούναρης (με το ψευδώνυμο Νίκος Κουρνάζος) έγραφε και λαϊκά τραγούδια, όπως «Μπρος στον Αγιο Σπυρίδωνα» και «Φίνα τά `χεις καταφέρει». Τέλος ο Λευτέρης Καβούκης αναφέρει ότι το τελευταίο τραγούδι του Γούναρη, που δεν πρόλαβε να γυριστεί σε δίσκο, είχε τίτλο "Τρέχουνε τα σύννεφα". Σε αναγνώριση εξαίρετων καλλιτεχνικών υπηρεσιών, οι Έλληνες της Αμερικής έστησαν στην Αθήνα την προτομή του έξω από τον Άγιο Γεώργιο (στη Λεωφόρο Κηφισίας, στο ύψος του Παραδείσου Αμαρουσίου).

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι, από μικρός είχε την ατυχία να μείνει ανάπηρος (όταν ένα κάρο πάτησε και έλειωσε τα δάχτυλα του ποδιού του). Το 1946 υποβλήθηκε στην πρώτη ορθοπεδική εγχείριση και η κατάσταση βελτιώθηκε μεν, αλλά δεν αποκαταστάθηκε και τον ταλαιπωρούσε συνεχώς (ώσπου το 1965 φαίνεται ότι --και λόγω ζάχαρου-- εξελίχθηκε σε γάγγραινα...).

Πέθανε από καρκίνο στις 5 Μαΐου του 1965.

Επιλεγμένα τραγούδια

(κατ΄ αλφαβητική σειρά)

·Αλλάχ ·Αν ήμουνα Θεός ·Άρχισαν τα όργανα ·Αυτός ο άλλος ·Για μας κελαηδούν τα πουλιά ·Για τις γυναίκες ζούμε ·Για την απονιά σου · Γλυκά μου μάτια αγαπημένα ·Ένα βράδυ που ΄βρεχε ·Έρωτά μου Εσύ με κάνεις να γράφω τραγούδια ·Η Σουσουράδα ·Θυμήσου ·Και ρωτάω τα κύματα ·Λίγα λουλούδι ·Μαντινάδες ·Μαρί ·Μαχαραγιάς αν ήμουνα ·Μ΄ έκαψες, μ΄ έκαψες ·Μη μου παραπονιέσαι

·Μη σε τρομάζουν τα γκρίζα μαλλιά μου ·Μια κότα στρουμπουλή ·Μπέμπα ·Να το πάρεις το κορίτσι ·Να ΄χα δυο ζωές να σ΄ αγαπούσα ·Ο Καπετάνιος ·Ο Κουμπάρος κι η Κουμπάρα ·Ο μήνας έχει εννιά ·Ο παλιατζής · Όλα τα τραγούδια μου τα ΄γραψα για σένα · Όμορφη Αθήνα ·Πάμε στα μπουζούκια ·Ποιά να ΄σαι εσύ ·Που να ΄σαι τώρα αγαπημένη ·Σε είδα να κλαδεύεις ·Σκαλί, καλέ μου, σκαλί ·Το τραγούδι της Αθήνας ·Τα γαλανά ματάκια σου ·Τράβα σωφέρ μη σταματάς

(Αρχείοντοκιμαντέρ της Δημόσιας Τηλεόρασης - πρώην Ε.Ρ.Τ.)

 Νίκος Γούναρης

 (ΟΜΕΓΑΛΟΣ ΤΡΟΒΑΔΟΥΡΟΣ )

 (Το τραγούδι μεγάλης διάρκειας του Νίκου Γούναρη με το υπέροχο σόλο και αμανέ )

( Συνεχίζεται…)

Πηγές: musicportal.gr

Αρχείο Θεατρικού Μουσείου

Musipedia