Θρησκευτικότητα και κινηματογράφος

Θρησκεία και ιστορία, εξουσία και πολιτική, τέχνες, επιστήμες και φαντασία, είναι τα μονοπάτια πάνω στα οποία εξελίσσονται οι κοινωνίες που επαναστατούν, οργίζονται και απελπίζονται.

 Ο κινηματογράφος, αναπόφευκτα, ανιχνεύει, καταγράφει και μέσα από μια διαδικασία άλλοτε απλοϊκή, άλλοτε πιο περίπλοκη και κάποτε αμιγώς προπαγανδιστική, διαπραγματεύεται τη θρησκευτικότητα και τη μεταφυσική, σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας του.

Τα ‘Πάθη’ συνοδεύουν και τροφοδοτούν τον κινηματογράφο από το ξεκίνημά του κιόλας -πρώτη απεικόνιση στα 1898-  όταν ο Φρανκ Ράσελ υποδύεται τον Χριστό στη μεγάλη οθόνη, για πρώτη φορά, στην ταινία του Χένρι Βίνσεντ, «The Passion Play Of Oberammergau».

Angela Gheorghiu sings to the pictures of John L. Stoddard's trip to Oberammergan to see the Passion Play in the year of 1890. All photos copyright by John L. Stoddard 1898, All music credit to Angela Gheorghiu, song is: Sacred Romanian Orthodox Church Song

Το  1927 ο Σεσίλ ΝτεΜίλ στο «O Βασιλεύς Των Βασιλέων», χρησιμοποιεί ως αφορμή την τελευταία περίοδο της ζωής του Χριστού, για την κατασκευή ενός υπερθεάματος.

King Of Kings Original Soundtrack- John The Baptist

 Ακολουθεί μια σειρά αμφισβητούμενων -σε ότι αφορά τη γνησιότητα της θρησκευτικότητάς τους- υπερπαραγωγών όπως: «Κβο Βάντις» (Μέλβιν Λιρόι, 1951),

Miklós Rózsa : Love Theme from "Quo Vadis"

«Ο Χιτών» (Χένρι Κόστερ, 1953),

The Robe Soundtrack  - The Story of Miriam

 «Βαραββάς» (Ρίτσαρντ Φλέτσερ, 1961),

Main Titles – Barabbas

«Ο μεγάλος Ψαράς» (Φρανκ Μπόρζατζ, 1959),

 ταινίες που βασίστηκαν στην Παλαιά Διαθήκη, ωστόσο, διανθίστηκαν με αρκετά στοιχεία φιξιόν, προκειμένου να δημιουργηθούν οι κατάλληλοι διάδρομοι εξυπηρέτησης των εκάστοτε αναγκών.

Ο κύκλος της ζωής και του θανάτου, η μετά θάνατο συνέχεια αλλά και το χάος, οι τελετουργίες, οι συνωμοσίες, οι σταυροφορίες και το πνεύμα του κακού, όλα είναι αποτυπωμένα σε χιλιόμετρα φιλμ, σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου.

Είναι ζητήματα διαχρονικά που στιγμάτισαν όχι μόνο την κοινότητα της παγκόσμιας κινηματογραφίας, «Μπεν Χουρ» (Γουίλιαμ Γουάιλερ, 1959),

"Ben Hur"  Overture

 «Γκάντι» (Ρίτσαρντ Ατέμπορο, 1982)

Gandhi Soundtrack

 κ.α. αλλά ταυτόχρονα, σημαδεύτηκαν και ως ορόσημα της παγκόσμιας ιστορίας.

Άλλοτε προκαλώντας  το θρησκευτικό συναίσθημα «Το Μωρό Της Ρόζμαρι»(Ρομάν Πολάνσκι, 1968),

Rosemary's Baby Soundtrack

 «Εξορκιστής» (Γουίλιαμ Φρίντκιν, 1973),

The Exorcist theme

 «Στίγματα» (Ρούπερτ Γουέινράιτ, 1999),

Stigmata Soundtrack

 «Το Τέλος Του Κόσμου» (Πίτερ Χάιμς, 1999)

End Of Days  - Main Title

 και κάποιες άλλες στιγμές δοκιμάζοντας τις εσχατολογικές αντοχές του κοινού, «Ο Εκλεκτός» (Άλμπερτ & Άλεν Χιούγκς, 2010),

The Book of Eli Soundtrack

 «Το Ευλογημένο Παιδί» (Τσακ Ράσελ, 2000),

Introitus (Entrance) Bless the Child

 οι ταινίες που περιέχουν ή υπαινίσσονται θρησκευτικές αναφορές, συνήθως ταυτίζονται με τη ροή και τις ‘ανάγκες’ των καιρών και των εποχών.

      

«Τα Πάθη και η Ανάσταση του Χριστού είναι η ψυχή του αμερικανικού κινηματογράφου», είχε πει κάποτε ο μεγαλοπαραγωγός Τζακ Γουόρνερ.

Από τα: «Ο Χιτών» (Χένρι Κόστερ, 1953), «Ο Δημήτριος και οι Μονομάχοι» (Ντέλμερ Ντέιβς, 1954)

Demetrius and the Gladiators - Gloria march

http://www.youtube.com/watch?v=XOOFF1sglH0

 και «Δέκα Εντολές» (Σεσίλ ΝτεΜίλ, 1956),

The Ten Commandments - I Am That I Am

 έως τα «Τα Πάθη Του Χριστού» (Μελ Γκίμπσον, 2004),

It is done - THE PASSION OF THE CHRIST

 οι θρησκευτικές ταινίες αποτελούν ένα ξεχωριστό είδος στην κινηματογραφική ιστορία. Η θεματολογία τους στρέφεται κυρίως γύρω από τα Πάθη του Χριστού, αλλά και από τη ζωή των αγίων ή την ιστορικά καταγεγραμμένη πορεία του απανταχού Χριστιανισμού. Στην ατέλειωτη κινηματογραφική θέαση, τα  αριστουργήματα του είδους εναλλάσσονται ακατάπαυστα με καρικατούρες δεισιδαιμονίας, θρησκοληψίας και φανατισμού.

Στον αντίποδα του Χόλιγουντ, στην Ευρώπη, το 1964 ο Παζολίνι γυρίζει την ταινία«Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο», 

Gloria from "Missa Luba" Les troubadours du roi Baudouin dirigés par le Père Guido Haazen

Générique du film "L'évangile selon saint Mathieu" de Pasolini

Il vangelo secondo Matteo (Gloria)

 περιγράφοντας σπονδυλωτά την Εβδομάδα των Παθών με τυπικό σεβασμό στο κείμενο, με μια ωστόσο περισσότερο σύγχρονη και προσωπική αίσθηση της ιερότητας.

Οι ‘επίσημοι’ θρησκευτικοί πόλεμοι -ή διαφορετικά Σταυροφορίες- αλλά και η διαπλοκή εξουσίας/θρησκείας σε βάρος πάντα των αδύναμων κοινωνικών τάξεων, καταγράφονται με ταινίες όπως «Το όνομα του Ρόδου» (Ζαν Ζακ Ανό, 1986)

Main Titles - The Name of the Rose

 και αρκετά αργότερα «Οι Πεφωτισμένοι» (Ρον Χάουαρντ, 2009)

Illuminati - Hans Zimmer

και διαπραγματεύονται  με πολλαπλούς τρόπους τον μυστικισμό, αναδεικνύοντας τις εκκωφαντικές συγκρούσεις των δυνάμεων που ανέκαθεν στην ιστορία του ανθρώπινου γένους, αναζητούσαν ηγεμονία και κυριαρχία.

  Οι θρησκευτικές «αντιπαλότητες» μεταφέρθηκαν και στον αμερικανικό κινηματογράφο, στον αέναο κύκλο αντιπαράθεσης Ανατολής – Δύσης: Οι «καλοί και «ειρηνικοί» χριστιανοί Αμερικανοί ηγέτες, που επιδιώκουν τη δημοκρατία σε βασανισμένους λαούς, αντιμετωπίζουν αδίστακτους μουσουλμάνους τρομοκράτες, ακόμα και στα ίδια τους τα εδάφη, «Η Ώρα Του Γερακιού» (Ζόζεφ Ζίτο, 1985).

Η προσωπικότητα του The Dude -της ταινίας «Ο Μεγάλος Λεμπόφσκι»(Τζόελ & Ίθαν Κοέν, 1998)- του Τζεφ Λεμπόφσκι,

The Big Lebowski - Lookin´ Out My Backdoor - Creedence Clearwater Revival

 προσάπτει το έναυσμα για την ίδρυση μιας νέας θρησκείας, του Dudeism.

Θρησκείες, αιρέσεις μικρόκοσμοι που ο κινηματογραφικός φακός λαίμαργα εξερευνά, αναπαράγει και εκτοξεύει στη λευκή οθόνη.

Από την μορμονική κοινότητα με τα σκοτεινά μυστικά, στην ανθρώπινη απλότητα και πρωτόγνωρη αγνότητα, «Witness» (Πίτερ Γουέιρ, 1985)

Building The Barn (Witness Soundtrack) by Maurice Jarre

Η θρησκεία, ασφαλώς, βρίσκεται και στο επίκεντρο των ντοκιμαντέρ, εκεί όπου ανάμεσα σε τόνους κινηματογραφημένου υλικού, καταγράφει όχι μόνο την ιστορική πτυχή της φιλοσοφίας, αλλά ενίοτε εκφράζεται και με μια διαφορετική εκδοχή, γεμάτη χιούμορ και κυνικότητα, στην πιο καυστική μορφή προσέγγισης, «Πίστευε Και Γέλα» (Λάρι Τσαρλς, 2008).

RELIGULOUS- Religiolous soundtrack

Τέλος, με μια πιο φιλελεύθερη ματιά σε ότι αφορά τα ήθη, έθιμα και τη χριστιανική καθημερινότητα, το μιούζικαλ αποτελεί την πλέον παράδοξη -για τους πιστούς- πλατφόρμα έκφρασης, σε ότι αφορά την αποδοχή της θρησκευτικότητας κάπου ανάμεσα στα κανάλια της ροκ οπερέτας «Ιησούς Χριστός Σούπερ Σταρ»(Νόρμαν Τζούισον, 1973)…

Jesus Christ Superstar (1970) full cd

Για τον σκηνοθέτη  Λάρι Τσαρλς, η θρησκεία, είναι η μεγαλύτερη μυθοπλασία που έχει ειπωθεί ποτέ. Τι πιστεύεις, γιατί το πιστεύεις, γιατί νιώθεις την ανάγκη να το πιστέψεις; Γιατί… γιατί… γιατί… θεμελιώδη φιλοσοφικά ερωτήματα… Μπορούμε να είμαστε καλοί χωρίς Θεό;

Χμμμ δε μένει παρά να το δοκιμάσουμε…

Πηγή:

www.kemes.wordpress.com